STERİLİZASYON YÖNTEMLERİNE GİRİŞ
Steril Paketleme Ürünlerini İncelemek İçin Lütfen Tıklayınız
Başlıca tıp, dişçilik, laboratuvar, eczacılık ve benzeri alanlarda kullanılan farklı sterilizasyon metodları vardır. Bu metodlar bizlere ölümcül bakterileri, virüsleri ve zararlı patojenleri öldürmenin veya ortadan kaldırmanın bir çok farklı yollarını sunar.
Bu kadar çok seçenek varken uygun sterilizasyon yöntemini nasıl seçersiniz? Kararınız, aşağıdakiler dahil birçok farklı parametreye bağlı olacaktır:
1) Sterilizasyonun amacını belirlemek: Laboratuarda sterilizasyon ile hastanelerdeki sterilizasyon arasında farklar bulunmaktadır. Ayrıca ilaç sektöründeki sterilizasyonundaki gereksinim diğerlerinden bambaşka olacaktır. Dolayısıyla her endüstrinin ve uygulamanın kendine uygun gereksinimleri vardır.
2) Sterilize edilmesi gereken malzeme: Üzerinde sterilizasyon işleminin uygulanacağı malzemenin muhteviyatı ve özellikleri dikkate alınmalıdır. Isıya duyarlı olup olmadığı, neme, gaza veya radyasyona duyarlılığı tespit edilmelidir.
3) Mikroorganizmalar: Yok edilmesi veya ortadan kaldırılması gereken mikroorganizmaların doğası.
4) Diğer Unsurlar: Zaman, güvenlik ve bütçe.
- Sterilizasyon Yöntemleri En Başta İki Ana Gruba Ayrılır:
A) Isı ile Sterilizasyon Yöntemleri
B) Isısız Sterilizasyon Yöntemleri
Isı ile Sterilizasyon Yöntemleri 4 Alt Kategoriye Ayrılır:
a1) Alevli (Eski Yöntem)
a2) Yakma (Eski Yöntem)
a3) Kuru Isı (Eski Yöntem)
a4) Otoklav buhar sterilizasyonu (Günümüzde kullanılan yöntem)
- Isısız sterilizasyon Yöntemleri, düşük ısıda gaz kullanılan 4 alt kategoriye ayrılır:
b1) Etilen Oksit (Eto)
b2) Formaldehit
b3) Ozon
b4) Plazma
- Isısız sterilizasyon yöntemleri ayrıca fiziksel sterilizasyon metodu uygulanması açısından ikiye ayrılır:
1) Fildrasyon
2) Radyasyon
Kuru Sıcaklık Sterilizasyon Yöntemi
Mikroorganizmaların yok oluşu oksidasyon yolu ile hücre proteinin koagüle olma süreci içinde yavaş gerçekleşir. Kontrol parametrelerinin güvenilir olmaması, kuru ısı sterilizatörlerinde ısının homojen dağılımını sağlamanın zor kontrol edilmesi, işlemin uzun sürmesi ve yüksek ısının aletlere uzun sürede zarar vermesi gibi nedenlerden ancak buhar sterilizasyon imkanı olmayan ünitelerde kullanılabilir.
Kuru sıcaklık sterilizasyonu sıcaklık dereceleri ve süreleri şunlardır:
150 o C’ 2,5 saat
160 o C’ 2 saat
170 o C’ 1 saat
Sterilizatörde sıcaklık belirlenen dereceye kadar yükseldikten sonra süre başlatılır. Sıcaklığın paketlenmiş malzemeye penetrasyonu ve işlem sonunda oda sıcaklığına kadar düşmesi için gerekli süre bunun dışındadır.
Avantajları:
✓Toksik değildir,
✓Çevre için emniyetlidir,
✓Tozlar (pudra), vazelin, gliserin için uygundur.
Dezavantajları:
✓ Uzun süre, çok yüksek sıcaklık gerekir
✓ Büyük materyallerde sıcaklığın içeriye işlemesi uzun zaman alır.
✓ Kumaş ve lastik malzemeler için uygun değil.
Basınçlı Buhar Sterilizasyon Yöntemi
Belli bir sıcaklıktaki doymuş buhar, daha soğuk bir malzeme ile karşılaştığında malzeme üzerinde yoğunlaşır. Yoğunlaşma esnasında ergime sıcaklığını malzemeye verir ve malzeme hızla buharın sıcaklığına ulaşır. Bu esnada malzeme üzerinde oluşan ince su tabakası da mikroorganizmalar üzerinde öldürücü etkiyi sağlar. Doymuş buhar, sıcaklık derecesi, süresi ve basınçdan oluşan dört faktör sterilizasyon işlemini etkiler.
► EN 13060 standardına göre, 30x30x60 cm ebatlarında bir kutunun sığamayacağı ve 60 litrenin altında olan sterilizatörler küçük sterilizatör olarak,
► EN 285 standardına göre de ölçüsü en az 30x30x60 cm büyüklüğündeki bir kutunun girebileceği hazneye sahip sterilizatörler de büyük sterilizatörler olarak tanımlanmıştır.
Buhar Sterilizasyon Uygulama Sıcaklık ve Süreleri:
✓ 134 °C’de 3 - 3,5 dakika (önvakumlu otoklavlarda)
✓ 121 °C’de 15 dakika (önvakumlu otoklavlarda)
✓ 121 °C’de 30-45 dakika (vakumsuz otoklavlarda)
Gravity (Yerçekimi) Otoklavlar
► Buhar, sterilizatörün içine girer ve hava ile yer değiştirir.
► Lümeni olmayan malzemeler için uygundur.
► Sıvıların sterilizasyonu için kullanılabilir.
► MSÜ’lerde tıbbi alet sterilizasyonu için kullanılmaz.
► Bowie&Dick testi uygulanamaz.
Ön Vakumlu Otoklavlar
Ön ısıtmadan sonra vakum yardımı ile sterilizatör içerisindeki hava deport edilir ve sonra buhar seri dalgalar halinde sterilizatörü doldurur.
► Etkili bir buhar sterilizasyonu için sterilizatör, hava ve yoğunlaşmamış gazlardan tamamen arındırılır.
► Aşırı ısındırılmış ve içerisinde su tanecikleri barındıran buhar (ıslak buhar) bulunmadığından emin olunur.
► Bu yöntemle buharın daha iyi penetrasyonu sağlanır.
Etilen Oksit ( EO) ile Sterilizasyon
► Etilen oksit rengi olmayan, kokusuz, havadan biraz daha ağır, yanıcı ve patlayıcı, toksik bir gazdır. Etilen oksit, mikroorganizmaların hücre duvarı ile reaksiyona girerek irreversibl alkalileşmeye sebep olan bir sterilan olarak çalışmaktadır.
► Bir çok medikal malzeme ile uyumlu olup, sıcaklığa duyarlı malzemeler için tercih edilen bir yöntem çeşidir. Etilen oksit (EtO) sterilizayonu, düşük sıcaklıkta, nem ve etilen oksit gazı ile sterilizasyon işleminin gerçekleştirilmesidir.
► EtO sterilizasyonu için sürenin, nemin (%40-60) ve sıcaklığın (37-550 C) belli derecelerde olması gerekmektedir.
► EtO gazı kolayca penetre olduğu için, steril malzemeler üzerindeki gaz artıklarını uzaklaştırmak amacı ile, sterilizasyon işlemi sonunda havalandırmaya ihtiyaç olacaktır.
► Çalışma sahasında 8 saatlik çalışma süresi içinde maruziyet limiti 1 ppm'dir. OSHA standardına göre kısa süreli (15 dakikadan kısa süre) maruziyet sınırı 5 ppm'dir
► Hissedilebilir oran yaklaşık 500-750ppm'dir.
Avantajları
✓Sıcaklığa duyarlı malzemeler için tercih edilmektedir.
✓ Lümen sınırlaması yoktur.
Dezavantajları
✓ Sterilizasyon ve havalandırma süresi uzundur.
✓Toksikdir.
✓Kanserojendir.
✓ Yanıcıdır.
✓ Patlayıcıdır.
✓ Çevreye zararlıdır.
✓Sıvılar steril edilemez.
Formaldehit ile Sterilizasyon
LTSF (Low temparature steam and formaldehit=Düşük Sıcaklıkta Buhar ve Formaldehit),
► Saf formaldehit, 19 o C’de kaynayan, rengi olmayan, yanıcı, zehirli ve suda yüksek oranda çözülebilen bir gazdır. Formaldehid sterilizasyonu için sıcaklık 50-80 0 C, nem %60- 80 olmalıdır.
► EtO’da olduğu gibi formaldehit sterilizatör kullanan kişilerin de düzenli sağlık kontrollerinden geçmesi gerekmektedir.
► Çalışma alanlarında 8 saatlik çalışma süresi içinde maruziyet limiti 0.75 ppm dir. OSHA standardına göre kısa süreli (15 dakikadan kısa süre) maruziyet sınırı 2 ppm dir.
Avantajları
✓Sıcaklığa duyarlı malzemeler için önerilir.
✓Havalandırmaya ihtiyaç duyulmaz.
Dezavantajları
✓Toksikdir.
✓Kanserojendir.
✓ Sıvılar steril edilemez.
✓ 1.5 CM uzunluk, 2 mm iç çap sınırlaması mevcuttur.
✓ Formaldehit su kanalı ile drenaj sistemine atıldığından çevreye zarar
verir.(suda çözündüğü için zarar vermediği bilgisi var)
Gaz Plazma ( H202 ) Sterilizasyonu
► Hidrojen peroksit uygulayıcı tarafından yerleştirilen bir kasetle cihaz içerisine enjekte edilir. Derin vakum altındaki ortamda hidrojen peroksit buharlaşarak dağılır. Difüzyon aşamasında, bir biyosit olan hidrojen peroksit, mikrorganizmalar üzerinde yok edici etki gösterir. Ardından uygulanan radyo frekans (RF) enerjisiyle, mikrorganizmalarla reaksiyona girip onların yaşamsal fonksiyonlarını durduracak olan bir plazma elde edilir. RF enerjisi kapatıldığında, H202 esas olarak su buharı ve oksijene dönüşür.
► Özel havalandırma zorunluluğu bulunmamaktadır.
► H202 Sistemi bir sterilizasyon döngüsünü yaklaşık 1 saatte tamamlar.
► Paketleme için selülöz içermeyen polipropilen, tyveck gibi sentetik malzeme kullanılır.
► Lümen çapları ve lümen uzunluk ölçülerinin uygunluğu konusunda firmanın önerileri alınır.
► Lümen uzunluğu ve çapı firmanın önerdiğindan fazla ise (40 cm den uzun ve lümen çapı 3 mm den daha az ise ) booster kullanılarak sterilizasyon gerçekleştirilir.
Avantajları
✓28 dakika ile 74 dakika arasında sterilizasyon sağlanır.
✓ Havalandırma süresine ihtiyaç yok.
✓ Sıcaklığa ve neme duyarlı malzemeler için uygun.
✓Çevreye zararı yok.
Dezavantajları
✓Sıvılar steril edilemez
Radyasyon (Işınlama) ile Sterilizasyon
Mikroorganizmalar üzerine etkili iki radyasyon türü bulunkatadır; iyonlaştırıcı ve iyonlaştırıcı olmayan. Gama ışınları, yüksek enerjili elektronlar (e-demeti) ve Xışınları iyonlaştırıcı radyasyon grubuna girerken, UV ışınları (240- 280 nm) iyonlaştırıcı olmayan radyasyon türüdür. İyonlaştırıcı radyasyon türlerinden sterilizasyon maksadıyla yararlanılırken, UV ışınlarından sahip oldukları büyük dalga boyu ve dolayısıyla düşük enerji seviyesi sebebiyle daha çok dezenfeksiyon amacıyla yararlanılır.
Radyasyonun mikroorganizmalar üzerine direkt ve indirekt olmak üzere 2 tip etkisi bulunmaktadır. İlki, direkt olarak DNA hasarı, diğeri ise ortamda meydana gelen ikincil reaksiyonlarla serbest radikal oluşumu ve bu radikallerin mikroorganizmaların inaktivasyonuna neden olmasıdır. Gama ışınlarının sterilizasyon amacıyla kullanımı, yüksek giricilik özellikleri nedeniyle daha olasıdır. Gama ışınlarının kaynağı, atom çekirdeğindeki protonnötron sayılarındaki dengesizliktir. Enerjisi fazla olan çekirdek, gama ışını adı verilen elektromagnetik radyasyon şeklinde dışarı salım yapar. İyonlaşma, maddenin radyasyonla etkileşmesi sonucu ortaya çıkan bir olaydır.
Gama ışınları, paket materyalinden geçme özelliğine sahip olduğu için son ürünlerin sterilizasyonuna olanak sağlamaktadır. Ayrıca buharla sterilizasyon gibi konvansiyonel tekniklerle sterilize edilemeyen ısıya hassas ürünler üzerinde rahatlıkla uygulanabilen hızlı, etkin ve güvenilir bir yöntemdir.
Ankara'da sterilizasyon rulosu üreticisi olarak Sudemed, kendi bünyesinde ürettiği tıbbi sterilizasyon ürünlerini, 2009 yılından itibaren müşterileri ile buluşturmaktadır.
Ürün ağacında, çağın son teknolojik imkanlarından yararlanarak üretimini gerçekleştirdiği, sterilizasyon ruloları, sterilizasyon poşetleri, Tyvek sterilizasyon ruloları, Tyvek sterilizasyon poşetleri, otoklav bandları, medikal kraft kağıtlar, medikal krep kağıt, ve kimyasal indikatörler yer almaktadır.
Sudemed'in medikal steril ürünleri, ameliyathane sterilizasyonu ve diş aletleri sterilizasyonu gibi başlıca alanlarda kullanılmaktadır.
Ürünlerimiz medikal giyim sterilizasyonunda oldukça yüksek bir öneme sahiptir. Cerrahi ekipman, önlük paketleme (ameliyat önlüğü) ve maskelerin steril şartlarda kullanılabilmesi için ürünlerimiz yoğun şekilde talep edilmektedir. Ayrıca tek kullanımlık maskeler ve tek kullanımlık ameliyat önlükleri için Tyvek ve özel kraft kağıtlarından üretilmiş poşetlerimiz tercih edilmektedir.
Kendi üretimimiz olan sterilizasyon ruloları muhtelif ölçülere göre imal ediliyor olup, en yaygın kullanılan ölçüler şu şekildedir;
- sterilizasyon rulosu 5 cm,
- sterilizasyon rulosu 7 cm,
- sterilizasyon rulosu 10 cm,
- sterilizasyon rulosu 15 cm,
- sterilizasyon rulosu 20 cm,
Paylaş:
Numune talebi için lütfen bilgilerinizi giriniz!